ÖZEL EĞİTİMDE MATERYAL TASARIMI - Emine Şeker & Oktay Taymaz Sarı

 

 

 KİTABIN YOLCULUĞU

Özel eğitime gereksinim duyan çocukların hem eğlenerek hem de öğrenerek temel motor ve dikkat becerilerini geliştirmeyi hedefleyen etkinlik görüntüleri içeren bu kitap, özel eğitimde materyal geliştirmenin önemini vurgulayan araştırma örnekleriyle de zenginleştirilmiştir. Kitapta yer alan etkinliklerin kazanımları özel eğitime gereksinim duyan çocuklar için olduğu gibi, normal gelişim gösteren çocuklar için de geçerlidir. Ayrıca özel eğitim alanında hizmet veren profesyoneller için ve çocukların aileleri için uygun bir rehber olacağı ümidini taşımaktayız. Kitabın yazarları olarak, yıllara dayanan tecrübelerimizden oluşan bu etkinlikleri, defalarca özel eğitime hizmet veren kurumlarda ve çocuğun yaşadığı ev ortamında uyguladık. Bu uygulamaların olumlu etkilerini gözlemledikçe, çocuklar, aileler ve eğitimciler için favori olan bir etkinlikler listesi oluşturduk. Bu etkinlikler listesini özel eğitim dünyasıyla paylaşmak istedik. Alanda önemli bir ihtiyacı karşılayacağına inanıyoruz. Özel eğitimin en temel öğelerinden birisi de materyal geliştirmedir. Eğitimde kullanılan araç ve gereçler, özel gereksinimli çocukların bireysel eğitim planlarına uygun olmalıdır. Özel eğitimde çocuğun eğitim ihtiyacı esas alınarak, bireye özel materyal ve etkinlik hazırlamak gereklidir. Kolaydan zora doğru basamaklandırılan eğitim metoduna göre materyal ve etkinlikler de tek yönlü ya da çok yönlü hale getirilmelidir. Kitapta bu metoda yönelik etkinlik örnekleri bulabileceksiniz. Bilinmektedir ki; eğitimde geliştirilen etkinliklerin çocukların beş duyusuna hitap etmesi, hedeflenen bilgi ve becerinin daha kalıcı olmasını sağlar. Buna ek olarak, aynı amaca hizmet eden etkinliklerin çeşitlendirilmesi hedeflenen bilgi ve becerinin genellenmesini sağlar. Nitekim kitaptaki etkinlerde göreceğiniz üzere, tek amaca yönelik farklı etkinlikler bulunmaktadır.

Aynı amaç ve yönergeyi farklı malzemelerden oluşturduğumuz materyallerle tekrar uygulamaktayız. Böylece sözü edilen bilgi ve becerinin genellenmesi hedefimizi de gerçekleştirme çabası içindeyiz. Kitapta sunulan etkinlik materyalleri basitçe hazırlanabilecek ve kolaylıkla temin edilebilecek malzemelerden oluşur. Artık materyaller kullanarak geri dönüşüme de katkıda bulunmak mümkün olacaktır. Çevremizde gördüğümüz, günlük yaşamımızda sıkça kullandığımız birçok ürünün aslında çocuklar için etkili ve eğlenceli eğitim araçlarına dönüştüğünü şaşkınlıkla görmekteyiz. Bazı etkinlikleri muzip ifadelerle isimlendirerek, eğitimciler ve aileler tarafından kolayca hatırlanabilir olmasını hedefledik. Yaratıcı düşünme becerilerini geliştiren bu malzeme tarama sürecinin bize olduğu kadar, kitabın okuyucularına da katkı sağlayacağını ümit ediyoruz.

 

Etkinliklerin uygulama sonuçlarını çocuklar, aileler ve eğitimciler açısından değerlendirdiğimizde;

 

Çocuklar;

Özel eğitime gereksinim duyan çocukların dikkat sürelerini arttırmak ve temel motor becerilerini geliştirmek amacıyla tasarlanan bu etkinlikler, çocukların başarı duygusunu tatmaları ve motive olmalarını sağlamaktadır. Alışılagelen özel eğitim uygulamalarına alternatif olabilecek farklı ve heyecanlı bir eğitim ortamı sunduğumuzu görmekteyiz. Masa başı çalışmalarından yorulmuş çocuklar için, zemin uygulamaları daha hareketli ve eğlenceli geçmektedir. Çocukların özel eğitim seansları boyunca sadece masa başı etkinlikleri yapmayıp, gerektiğinde ayakta, gerektiğinde zeminde yada bahçede uygulanabilecek etkinlikler sunulabilir. Buna ek olarak aynı uygulamaların evde de tekrarlanması beklenir. Böylece farklı materyallerle farklı ortamlarda çalışma imkanı doğmuş olacaktır. Özellikle otizmli çocukların rutine bağımlı olmalarının önüne geçilerek, takıntılarının pekiştirilmesi önlenmiş olacaktır. Özel eğitimde eğlenerek öğrenmenin, beceri çalışırken keyif almanın da mümkün olduğunu görüyoruz. Nitekim, alternatif eğitim yöntemlerinin temelinde çocuğun istekli ve motivasyonu yüksek olması beklenir. Etkinliklere istekle katılması ve etkinlik boyunca uyumlu olması istenir. Bu nedenle hazırlanan etkinliklerin çocuğun performans düzeyine uygun olduğu kadar duygu dünyasına da hitap etmesi gereklidir. Gözlemlerimize göre; aynı hedefe yönelik farklı materyaller sunulduğunda; çocuğun ilgi ve dikkatinin de canlı kalması sağlanmıştır. Bağımsız yaşam becerilerine hazırlanırken çevresel farkındalık düzeylerinin de artması hedeflenmektedir. Bu yolculukta, mutluluklarını bizimle paylaşan, materyalleri kullanırken keyif alan ve bizi de keyiflendiren tüm çocuklara teşekkür ederiz.

 

Aileler;

Özel eğitime gereksinim duyan çocukların ebeveynlerinin karşılaştığı problemlerden birisi de materyal temin etmenin zorluğudur. Tasarladığımız etkinlikler göstermektedir ki; aileler de kolayca temin edilen ucuz malzemelerle ve dahası geri dönüşümlü ürünlerle birçok materyal yapılabileceklerdir. Hazırladığımız materyallerin ailelerce evde de denenmesi ve işlevselliklerinin de gözlenmesi mümkün olmuştur. Aileler, çocuklarına özgü yapılan materyalleri gördükçe ev ödevlerini daha istekli ve daha sık tekrarla yapmaktadırlar. Hatta evde biriktirdikleri artık materyallerle yapılabilecek etkinlikleri araştırmaktadırlar. Tarafımızdan verilen materyallerin benzerlerini evlerinde bizzat yaparak çocuklarıyla uygulamışlardır. Böylece ebeveynler, yaratıcı düşünme becerilerini geliştirerek çevrelerindeki nesnelere daha farklı bir gözle bakmaya başladılar. Dahası temin edilemeyen ve maddi imkanlarını aşan materyaller almak yerine evde kendilerinin de hazırlayabileceklerini de deneyimlemiş oldular. Bu durum ailelerin motivasyon seviyelerini yükseltmiştir. Özel eğitimi zor ve sıkıcı etkinlikler bütünü olarak görmek yerine keyif almaya başladılar. Bu yolculukta materyalleri kullanarak daha da geliştiren ve sürece katkıda bulunan tüm özel gereksinimli çocuğa sahip ailelere teşekkür ederiz.

 

Eğitimciler;

Kitapta sunulan etkinlik örnekleri çok amaçlı olup, isteğe göre tek amaç da çalışılabilir. Söz gelimi, çocuğun performans düzeyine uygun olarak, bir etkinliğin dikkati güçlendirme amacı taşıyan yönü esas alınarak uygulanabileceği gibi, kavram becerisini geliştirmeye yönelik ya da motor becerilerini geliştirmeye yönelik yönerge verilebilir. Böylece her bir etkinlik farklı çocuklarda farklı amaçlara göre uygulanabilir. Bu nedenle kitabın eğitimciler için ulaşılabilir bir etkinlik listesi olması bakımından faydalı olacağını düşünüyoruz. Zenginleştirilmiş bir etkinlik listesinin olması, eğitimcinin programını çok yönlü olarak planlamasını sağlayacaktır. Etkinlikleri paylaştığımız eğitimciler de benzer materyaller geliştirerek, eğitim programına eklemişlerdir. Uygulama sonuçlarını da paylaşarak sürece katkıda bulunmuşlardır. Ailelerde gördüğümüz artık materyal toplama ve geliştirme heyecanını eğitimcilerde de görmeye başladık.

 

Bu yolculukta, özel gereksinimli çocuklar için emek sarf eden, bilgi paylaşan, etkinlik üreten, bizi de teşvik eden tüm eğitimcilerimize teşekkür ederiz. Çocuklarla oynarken çok keyif aldık. Gülümseyişimiz onlara yansıdıkça, daha çok oynadılar. Biz de daha çok etkinlik hazırladık. Karşılıklı öğrenme ve gelişme dansımız bitmiyor.

Faydalı olacağı ümidiyle…

 

Özel Eğitimci

EMİNE ŞEKER