ERKEN ÇOCUKLUKTA ÖZ-DÜZENLEME / DOĞASI VE GELİŞİMİ

Martha B. Bronson

Tüm canlılar, döllenmeyle birlikte başlayan hayatlarında sahip oldukları organizasyon içinde bulundukları ortam şartlarında yaşamlarını devam ettirebilecekleri en iyi düzeye ulaştırabilme ihtiyacıyla dünyaya gelirler. Hem hayvanlar hem de insanlar bu ihtiyacı karşılayabilmek için farklı düzenleme sistemlerine sahiptirler. Hayvanlar düzenleme sistemlerini doğuştan (dışsal bir öğrenme olmadan) sahip oldukları becerilerle devam ettirirken insanlar ise (doğuştan gelen özellikleriyle birlikte) zamanla edindikleri öğrenmeler ile öz-düzenleme mekanizmalarını daha aktif ve uyarlanabilir hale getirmektedirler. Bireyler hayatlarını devam ettirebilmek için düşük ya da yüksek düzeyde öz-düzenleme becerisine sahiptirler. Önemli olan uygun uyarıcılarla, destekle ve rehberlikle bireyin sahip olduğu özelliklerde göz önünde bulundurularak öz-düzenleme becerilerini en iyi seviyeye ulaştırmaktır. Öz-düzenleme becerisine sahip bireyler içinde bulundukları durumu göz önünde bulundurularak etkinlikleri başlatabilme ve sonlandırabilme, istenilenlere uygun cevaplar oluşturma, isteklerini erteleyebilme, yalnız olduğu durumlarda dahi toplum tarafından kabul görecek şekilde davranma, sosyal ya da eğitim ortamlarında davranışlarının ya da sözel ifadelerinin sıklığını, süresini ve yoğunluğunu ayarlayabilmelidir. Erken çocukluk döneminin çocuğun gelişiminde ve öz-düzenlemede ki önemi göz önünde bulundurulduğunda erken çocukluk döneminde öz-düzenleme becerilerinin geliştirilmesine sağlanacak destek önem arz etmektedir. 

Bu kitap sekiz yaşına kadar olan çocukların duygularını ve davranışlarını nasıl kontrol edeceklerini, diğerleriyle nasıl olumlu ilişkiler kuracaklarını ve nasıl bağımsız öğrenen bireyler olabilecekleri konusunda öğretmenlere, eğiticilere ve ailelere destek niteliğine sahiptir. İki bölümden oluşan kitabın ilk bölümü duygusal, sosyal, motivasyonel ve bilişsel alanlarda kendini kontrol etme ve yönlendirmenin gelişimini açıklayan kuram ve araştırmalardan oluşmaktadır. Bunun yanında beyinde öz-düzenleme becerilerini kontrol eden mekanizmalar ile ilgili bilgiler yer almaktadır. İkinci bölümde okul çağı çocuklarında, okul öncesi ve anaokulu çocuklarında, yürümeye başlayan çocuklukta ve bebeklerde öz-düzenleme becerilerini geliştirmeye yönelik somut öneriler yer almaktadır. Bölümler bakım hizmeti verenlerin ve öğretmenlerin davranışlarını, davranış yönetimi tekniklerini, çevreyi düzenleme yollarını ve çocukların öğrenmeye olan ilgilerini arttırma stratejilerini kendi kendilerine nasıl yönlendirebilecekleri konularını ele almaktadır.

Kitabın tüm yazarlarına bölüm çevirilerinde gösterdikleri titizlikten ve özveriden dolayı teşekkür ederiz. Ayrıca yayın sürecinde bize ihtiyaç duyulan her konuda destek sağlayan Eğiten Kitap ve Özgür DOĞAN’a teşekkür ederiz. 

Kitabın akademisyenlere, öğretmenlere, öğretmen adaylarına ve erken çocuklukta öz-düzenleme konusuyla ilgilenen herkese yararlı olması dileğiyle.