Doğum Öncesinden İlk Okuma Yazma Öğretimine ERKEN OKURYAZARLIK

Çağdaş yaşam ve uygarlığın temeli, okuma ve yazmaya dayalıdır. En basit etkinliklerden en karmaşık toplumsal, ekonomik, bilimsel ve siyasal etkinliklere kadar her alanda okuma yazmanın önemli bir araç olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Bireysel ve toplumsal gelişme için bu alanda yeterli düzeyde beceri sahibi olunması şarttır.

Genel olarak okuma yazma öğretimi bir amaç değil, eğitimin amaçlarına ulaşmada kullanılan bir araçtır. Bireyin gelecekteki başarı ya da başarısızlığı, okuma yazma öğretim yöntemi ve buna bağlı olarak kazandırılacak beceri ve alışkanlıkların niteliği ile orantılıdır. Bu nedenle, okuma yazma öğretiminin amacı, çocuğa her ne şekilde olursa olsun bir okuma yazma becerisi kazandırmak değil, çağdaş yöntem ve tekniklere uygun bir okuma yazma becerisi kazandırmaktır. Çağdaş yaşam; hızlı, doğru, anlamlı ve eleştirel bir bakışla okuma yazma gerektirir. Okuma yazma öğretimi ile çocukların; dili doğru, güzel, etkileyici ve akıcı olarak kullanabilmeleri önemlidir. Çocuklar okuma yazmayı yaşam boyu kullanacak ve bu becerileri kullanarak kendilerini bireysel ve sosyal yönden geliştirecekler ve etkili iletişim kurabileceklerdir. Bu nedenle okuma yazma bilgi, beceri ve değerleri içeren bir bütünlük içinde yapılandırılmalıdır. Nitelikli bir okuma yazma öğrenimi akademik başarıyı ve meslek dahil yaşamın her alanını etkileyen bir öneme sahiptir.

Erken okuryazarlık ise doğum öncesinden başlayarak, sözel dil etkileşimleri ve zamanla yazılı materyallerin devreye girmesiyle çocuğun yakın çevresinin ve eğitimcilerin desteğiyle edindiği dil becerilerini kapsayan, okuma yazmanın öncü kazanımlarını içeren ve hayat boyu etkisini gösterecek okuma yazma sürecinin başlangıcıdır. Erken okuryazarlık döneminde kazanılan beceriler, okuma yazmanın öncüleri olması ve doğrudan okuma yazma öğrenimini etkilemesi nedeniyle önemlidir. İlkokulda formal okuma yazma öğretimine başlayana kadar geçen sürede dil becerilerinden anlama ve anlatma becerileri gelişerek erken okuryazarlık sürecini oluşturmaktadır. Bu etkinlikler ve çalışmalar okuma yazma öğreniminin temelini oluşturduğundan çok önemli bir yere sahiptir.

Erken okuryazarlık; ilkokulda formal ilk okuma yazma öğretiminden önce okuma yazmaya öncülük eden bilgi ve becerileri kapsar. Bu kitapta söz konusu beceriler; dinleme, konuşma, okuma ve yazma olarak ele alınmış ve bu becerilerin gerekliliği, önemi üzerinde durulmuştur. Ayrıca mümkün olan en erken dönemden itibaren bu beceri alanlarının ebeveynler ve eğitimciler tarafından nasıl desteklenmesi gerektiği konuları ele alınmıştır.

Eğitimin, sadece eğitim kurumlarına bırakıldığı ülkemiz gerçeğinden hareketle doğum öncesinden başlayarak okul öncesi dönemde erken okuryazarlık becerilerinin ihmal edildiği bunun sonucu olarak ileriye dönük olumsuz yansımaların olduğu bilinen bir gerçektir.

Halen dinleme becerisinin; kendiliğinden ve bilinçsiz bir şekilde gerçekleştiği anlayışının yaygınlığına rağmen, dinleme becerisinin bilinçli olduğuna, Dinlediğini anlama becerisine sahip çocukların, okumayı öğrendikten sonra okuduğunu anlama becerisinde de başarılı olduklarına,

Henüz okuma yazmayı öğrenmemiş çocuğun; kitabı açarak, sayfalarının nasıl çevrileceğini bilerek, kitaptaki yazıların ve resimlerin soldan başladığının farkına vararak, kitapta bulunan resimlerdeki detayları fark ederek, görsel becerileri geliştirerek, bu sayede öyküyü anladıklarına, Sözel dil, kelime dağarcığı, ses farkındalığı, görsel ayırt etme, yazı farkındalığı ve genel olarak anlama, anlatma becerilerine, Yönelik çocuklara kazandırılacak erken okuryazarlık becerilerinin; ilgili bölümlerde öğrenim gören üniversite öğrencilerine, eğitimcilere, uzmanlara, ebeveynlere, araştırmacılara yardımcı olacağını ve çocukların yaşam boyu bu becerileri kullanacaklarını değerlendirmekteyim.

Kitabın basımını gerçekleştiren başta Sayın Özgür Doğan olmak üzere Eğiten Kitap Yayınevi'nin tüm çalışanlarına teşekkür eder, kitabın tüm okurlara faydalı olmasını dilerim.

 

Doç. Dr. Mustafa DAMAR