OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE ZİHİN KURAMI GELİŞİMİ VE DESTEKLENMESİ: Kendini ve Diğerlerini Anlama

 

ÖNSÖZ

Çocukların sosyal işlevlerinin gelişiminde temel becerilerden biri "zihin kuramı”dır. Zihin kuramı kavramı en basit şekliyle bireyin sosyal kavrayışını ifade etmektedir. Bu beceri yalan söyleme, işbirliği yapma, karşısındakinin duygularını anlayıp paylaşma, başkalarının beden dilini okuma gibi yeteneklerin altında yatar ve diğerlerinin davranışlarını doğru bir biçimde tahmin etmemize olanak tanır. Diğer kişilerin davranışlarını anlamaya çalışırken o kişilerin inançları, istekleri, duyguları ve niyetleri gibi zihinsel durumlarını dikkate alarak davranışlarını yorumlarız. Kişilerin inançları da çoğunlukla algısal deneyimlerin temeli üzerine kurulmuştur. Algılar, duygular ve fizyolojik durumlar kişinin davranışlarını şekillendirir. Küçük yaştaki çocuklar şaşırtıcı derecede zihnin ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve nasıl kontrol edilebileceğini anlamaya ve buna ilişkin kuram oluşturmaya başlarlar. Konuyla ilgili yapılan çalışmalarda çocukların hem bilişsel hem de sosyal gelişiminde rol oynayan zihin kuramı becerisinin geliştirilmesinde ailelerin ve eğitimcilerin çocuklara sağlayacakları deneyimlerin çok önemli olduğu vurgulanmaktadır. Çocukların diğer insanların duygu ve

düşüncelerini anlayabilmesini desteklemek onların sosyal dünyayı anlamasını kolaylaştıracak ve sağlıklı ilişkiler geliştirmelerini sağlayacaktır. 

Okul öncesi dönem çocukların sosyal ilişkileri anlamasında önemli olan zihin kuramı becerisine ilişkin ülkemizde çok az çalışmanın olduğu görülmektedir. Bu kitap çocuklarda zihin kuramının gelişimini anlamaya ve destelemeye yönelik hazırlanmış ilk kitap olma özelliğini göstermektedir. Kitap dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde zihin kuramı  becerisinin çocuğun gelişiminde önemi vurgulanmakta, ikinci bölümde zihin kuramı kavramı, okul öncesi çocuklarda gelişim aşamaları, özel gereksinimli çocuklarda zihin kuramı becerileri ve ailelerin çocuklarının zihin kuramı becerisini geliştirmelerine yönelik öneriler yer almaktadır. Kitabın üçüncü bölümünde ise öğretmenler için zihin kuramı

becerisini destekleyici etkinlik örnekleri, kitabın son bölümünde ise ailelerin, öğretmenlerin ve çocuk gelişimcilerin zihin kuramını desteklemede kullanabilecekleri çalışma sayfası örnekleri sunulmuştur.

Bir tez çalışması sonucu olarak hazırlanan bu kitabın, çocuk gelişimcilere, öğretmenlere ve anne babalara okul öncesi çocuklarda zihin kuramı gelişimini desteklemede yol gösterici olduğuna inanıyoruz.

Dr. Öğr. Üyesi Özlem GÖZÜN KAHRAMAN

Prof.Dr. Ayşe BELGİN AKSOY